Türkiye’de Çalışma İzni

Türkiye’de Çalışma İzni Nasıl Alınır?

Çalışma izni, Türkiye’de çalışmak isteyen her yabancı için zorunlu bir belgedir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilen çalışma izinleri, yabancılara Türkiye’de çalışma ve ikamet etme konusunda yasal hak tanır. Geçerli bir çalışma izni olmadan çalışmak yasa dışıdır ve ağır cezalara neden olabilir. Bu kılavuz, farklı çalışma izni türlerini, başvuru sürecini ve Türk yasalarına uygunluğu sağlamak için gerekli ayrıntıları açıklamaktadır.

Türkiye’de Çalışma İzni Türleri

1. Geçici Çalışma İzni

   • İlk çalışma izni bir yıla kadar verilebilir.
   • Belirli bir işverene, işyerine veya aynı sektördeki pozisyona bağlıdır.
   • İş sözleşmesi süresini aşamaz.

2. Daimi Çalışma İzni

   • En az sekiz yıl yasal çalışma iznine sahip olan veya uzun dönem ikamet iznine sahip olan yabancılar için geçerlidir.
   • Bazı sosyal güvenlik hakları dışında Türk vatandaşlarına benzer haklar sağlar.

3. Bağımsız Çalışma İzni

   • Türk hukuku kapsamında belirli kriterleri karşılayan profesyoneller için mevcuttur.
   • Eğitim, deneyim ve Türkiye’ye potansiyel ekonomik katkıya dayalı değerlendirme gerektirir.

Türkiye’de Çalışma İznine Nasıl Başvurulur?

Çalışma izni başvuruları E-İzin Sistemi (e-İzin Web Sitesi) üzerinden yapılmakta olup, başvurunun yurt içi veya yurt dışı olmasına göre gereklilikler farklılık göstermektedir.

1. Yurtiçi Uygulamalar

Halihazırda Türkiye’de ikamet eden yabancıların işverenleri aracılığıyla çalışma izni başvurusunda bulunmaları gerekmektedir. Yabancının en az altı aylık geçerli bir ikamet iznine sahip olması gerekir.

Gerekli Belgeler:

• İşveren ve yabancı tarafından imzalanan iş sözleşmesi.
• Yabancının pasaportunun kopyası (Latin alfabesinde değilse tercüme edilmiş).
• Onaylı diploma veya geçici mezuniyet belgesi.
• Kurumun son yapısını gösteren Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi.
• Onaylı bilanço ve kar/zarar tablosu.

Önemli Not: Pasaportun süresinin 60 gün içinde dolması halinde çalışma izni düzenlenemez.

2. Uluslararası Uygulamalar

Yabancılar, kendi ülkelerindeki veya yasal ikametgahlarındaki Türk büyükelçilikleri veya konsoloslukları aracılığıyla başvurmalıdır. Başvuru sırasında 16 haneli bir referans numarası verilir ve E-İzin Sistemi üzerinden süreci tamamlamak için kullanılmalıdır.

Önemli Noktalar:

• Yabancılar, Türkiye’ye giriş yaptıktan sonra bir ay içinde veya çalışma izninin başlangıç tarihinden itibaren altı ay içinde çalışmaya başlamalıdır.
• Belirtilen süre içinde işe başlanmaması iznin iptal edilmesine neden olur.

3. Çalışma İzni Uzatma

• Uzatma başvuruları, iznin süresi dolmadan 60 gün önce yapılmalıdır.
• Uzatmalar, ilk yenileme için iki yıla kadar ve aynı işverenle sonraki yenilemeler için üç yıla kadar geçerlidir.
• Uzatma bekleyen yabancılar, orijinal iznin süresi dolduktan sonra 90 güne kadar çalışmaya devam edebilirler.

Çalışma İzni Başvurularının İncelenmesi

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, gerekli belgelerin eksiksiz olması koşuluyla tüm başvuruları 30 gün içinde inceler.

Çalışma İzinleri için Özel Durumlar

Turkuaz Kart

Turkuaz Kart, nitelikli yabancılara ve ailelerine Türkiye’de süresiz çalışma ve ikamet hakkı vermektedir. Başlangıçta üç yıllık bir geçiş dönemi ile verilen bu karttan şu kişiler yararlanabilmektedir:

• Uluslararası kabul görmüş akademik çalışmaları olan bireyler.
• Stratejik alanlarda uzmanlar (bilim, sanayi ve teknoloji).
• Türk ekonomisine katkıda bulunan yatırımcılar.

Yabancı Kilit Personel

Doğrudan yabancı yatırımı olan şirketler yabancıları kilit personel olarak istihdam edebilir. Bu çalışanların belirli kriterleri karşılaması ve üst düzey yönetim rollerine sahip olması gerekmektedir.

Kilit Personel için Gerekli Belgeler:

• İmza sirkülerleri ve yönetim kurulu kararları.
• Ana şirketten gelen görevlendirme mektupları.
• İhracat gelirlerini kanıtlayan ilgili banka belgeleri.

İrtibat Büroları

İrtibat büroları, ana şirket tarafından yetkilendirilmiş bir yabancı temsilci istihdam edebilir. En az 200.000 ABD Doları transfer edildiğinin kanıtlanması gerekmektedir.

Çalışma İzinleri için Genel Değerlendirme Kriterleri

1. İstihdam Kriteri:

   • Her bir yabancı çalışan için en az beş Türk vatandaşı istihdam edilmelidir (5:1 Kuralı).
   • Net satışları 50 milyon TL veya üzerinde olan şirketler için bu şart aranmaz.

2. Finansal Yeterlilik Kriteri:

   • Yeni kurulan işletmeler için ödenmiş sermaye en az 500.000 TL olmalıdır.
   • Mevcut işletmeler bu koşullardan birini karşılamalıdır:
     • Ödenmiş sermayenin en az 500.000 TL olması,
     • En az 8 milyon TL net satış,
     • En az 150.000 USD değerinde ihracat.

3. Maaş Kriteri:

   • Yabancı çalışanların maaşları, çalışanın pozisyonuna bağlı olarak asgari ücretin belirli katlarını karşılamalıdır:
     • Üst düzey yöneticiler ve pilotlar için asgari ücretin 5 katı.
     • Mühendisler ve mimarlar için asgari ücretin 4 katı.
     • Yönetici pozisyonları için asgari ücretin 3 katı.
     • Vasıflı işçiler için asgari ücretin 2 katı.
     • Ev işçileri için asgari ücrete eşit.
4. Muafiyetler:
   • Türkiye’de en az üç yıl ikamet eden yabancılar, öğrenci ikamet izinleri hariç olmak üzere bazı kriterlerden muaf olabilirler.

Sektöre Özel Çalışma İzni Gereklilikleri

1. Ev Hizmetleri:

   • Çalışma izinleri sadece yaşlı, hasta veya çocuk bakımı için verilmektedir.

2. Sağlık Sektörü:

   • Yabancı sağlık çalışanlarının ilgili sağlık müdürlüklerinden ön onay almaları gerekmektedir.

3. Turizm Sektörü:

   • İşverenler Turizm İşletme Belgesi’ne sahip olmalıdır.

4. Havacılık Sektörü:

   • Yabancı pilotların onaylı pilot lisansı ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden sertifika temin etmeleri gerekmektedir.

5. Mühendislik ve Mimarlık:

   • Yabancı mühendis ve mimarların diploma denklik belgelerini sunmaları gerekmektedir.

6. Doğrudan Yabancı Yatırımlar:

   • Şirketler, hak kazanmak için ihracat gelirlerini, yönetim rollerini ve banka belgelerini kanıtlamalıdır.