Günümüzde uluslararası ticaretin ve sınır ötesi yatırımların artmasıyla birlikte, aynı gelirin hem kaynak ülkede hem de mukim ülkede vergilendirilmesi gibi risklerle karşılaşmak mümkün hale gelmiştir. Bu tür çifte vergilendirmenin önüne geçmek için ülkeler arasında yapılan Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları (ÇVÖA) kritik bir rol oynamaktadır.
Türkiye, ekonomik ilişkiler kurduğu birçok ülke ile bu tür anlaşmalar imzalamış ve uygulamaya koymuştur. Bu makalede, Türkiye’de mukim gerçek ve tüzel kişilerin bu anlaşmalardan nasıl faydalanabileceği, hangi şartların sağlanması gerektiği ve uygulamada dikkat edilmesi gereken noktalar detaylı şekilde ele alınmaktadır.
1. Çifte Vergilendirme Nedir?
Çifte vergilendirme, bir gerçek veya tüzel kişinin aynı gelir üzerinden iki farklı ülkede vergilendirilmesidir. Örneğin, bir Türk şirketinin Almanya’dan elde ettiği faiz geliri hem Almanya’da hem de Türkiye’de vergilendirilmek istenebilir.
Bunu önlemek amacıyla imzalanan ÇVÖA’lar, taraf ülkeler arasında gelir ve kurumlar vergisinin hangi ülkede, hangi oranla alınacağını belirler.
2. Türkiye’nin Taraf Olduğu Anlaşmalar
Türkiye’nin halihazırda 80’i aşkın ülke ile yürürlükte olan ÇVÖA’sı bulunmaktadır. Bu anlaşmalar kapsamında:
- Temettü (kar payı),
- Faiz,
- Gayrimaddi hak bedelleri gibi ödemeler için genellikle %5 ila %15 arasında değişen stopaj indirimi uygulanabilir.
Ayrıca bazı anlaşmalar, ticari kazançların yalnızca mukim olunan ülkede vergilendirilmesini öngörür.
3. Türkiye’de ÇVÖA’dan Yararlanma Süreci
Türkiye’de bir vergi mükellefiyseniz ve yurt dışı mukim bir kuruluşa veya kişiye ödeme yapıyorsanız, ilgili ÇVÖA’dan yararlanmak için bazı belgeleri ödeme tarihinden önce hazırlamanız gerekir.
Gerekli Belgeler:
- Mukimlik Belgesi Karşı ülke vergi otoritesinden alınır, apostil veya konsolosluk onayı gerekebilir.
- Türkiye’deki vergi dairesine verilecek dilekçe ve formlar: Özellikle Madde 30 Formu (Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamında), stopaj istisnası veya indirimi için kullanılır.
- İlgili sözleşmeler ve gelir belgeleri: Gelirin mahiyetini ispat eden dokümanlar (örneğin lisans sözleşmesi, faiz anlaşması vb.).
Not: Belgelerin eksiksiz ve zamanında hazırlanması kritik öneme sahiptir. Eksik veya geç sunulan belgeler nedeniyle vergi avantajı reddedilebilir.
4. Gerçek Lehdarlık ve Anti-Misuse Önlemleri
Bir diğer önemli konu, gerçek lehdar olup olmamaktır. OECD ve Türkiye, vergi avantajlarının sadece gelirin ekonomik olarak faydasını sağlayan tarafa uygulanması gerektiğini belirtmektedir. Bu kapsamda, sadece aracı rolünde olan şirketler anlaşma avantajlarından yararlanamayabilir.
5. En Sık Karşılaşılan Ülkelerle Uygulamalar
| Ülke | Temettü Stopajı | Faiz Stopajı | Royalty Stopajı |
| Almanya | %5 / %15 | %0 / %10 | %10 |
| Hollanda | %5 / %10 | %0 / %10 | %10 |
| ABD | %15 | %10 | %10 |
| BAE | %0 | %0 | %0 |
Bu oranlar, genellikle belgelerin eksiksiz sunulması olunması şartıyla geçerlidir.
6. Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
- Anlaşma hükümleri otomatik olarak uygulanmaz; başvuru şarttır.
- Bazı ülkeler “reciprocity” ilkesini benimseyebilir; yani karşılıklılık esas alınır.
- Türkiye’deki uygulamada, her yıl için ayrı mukimlik belgesi gerekir.
- Transfer fiyatlandırması ile ilgili riskler de göz önünde bulundurulmalıdır.
Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları, hem yatırımcılar hem de şirketler için önemli vergi avantajları sunar. Ancak bu avantajlardan faydalanmak için usule uygun hareket etmek, belgeleri eksiksiz sunmak ve yapılan işlemlerin ticari gerçekliğini ispat edebilmek gerekir.
Uzman desteği almak, sadece vergi avantajı elde etmekle kalmaz; aynı zamanda olası cezaların ve anlaşma hükümlerinin yanlış uygulanmasının da önüne geçilmesini sağlar.
📞 Daha fazla bilgi ve danışmanlık için bize ulaşın:
Özbek CPA olarak Türkiye’deki uluslararası vergi anlaşmaları kapsamında süreçlerinizi profesyonel şekilde yönetiyoruz.
