Günümüzde küresel ekonomik faaliyetlerin artmasıyla birlikte, bir bireyin ya da kurumun aynı gelir üzerinden birden fazla ülkede vergiye tabi olması yaygınlaşmıştır. Bu durum, hem yatırımcıları hem de uluslararası şirketleri zor durumda bırakabilmektedir. İşte tam da bu noktada çifte vergilendirme indirimi devreye girer. Türkiye, çok sayıda ülkeyle imzaladığı çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları ve yerel düzenlemeleri ile bu alanda aktif ve sistemli bir yapı sunmaktadır.
Çifte Vergilendirme İndirimi Nedir?
Çifte vergilendirme indirimi, bir kişinin aynı gelir üzerinden iki ülkede vergi ödemesini engelleyen hukuki mekanizmaları ifade eder. Bu sistem, kaynak ülkede ödenen verginin, mukim ülkedeki vergi yükümlülüğünden düşülmesini veya tamamen muaf tutulmasını sağlar. Türkiye’de hem yerli hem de yabancı yatırımcılar için bu sistem, uluslararası yatırım kararlarını doğrudan etkileyen önemli bir unsurdur.
Türkiye’de Çifte Vergilendirme Anlaşmaları
Türkiye, 2025 itibarıyla 80’in üzerinde ülke ile yürürlükte olan Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (DTA)‘na sahiptir. Bu anlaşmalar:
- Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri için geçerlidir.
- Temettü, faiz, telif hakkı, ticari kazanç, bağımsız kişisel hizmetler gibi gelir türlerini kapsar.
- Yatırımcıların Türkiye’de veya anlaşmalı ülkede çifte vergilendirmeye maruz kalmadan faaliyet göstermelerini sağlar.
DTA’lar sayesinde Türkiye’de yerleşik bir şirketin yurtdışındaki iştiraki tarafından elde edilen gelir, hem kaynak ülkede hem de Türkiye’de vergilendirilmeyeceği gibi, varsa bir vergilendirme farkı Türkiye’de mahsup edilir.
Türkiye’de Çifte Vergilendirme İndirimi Uygulaması
Türkiye, çifte vergilendirmeyi önlemek için iki temel yöntemi kullanır:
- Vergi Mahsubu
Yabancı ülkede ödenen gelir vergisi, Türkiye’de hesaplanan vergiden düşülür. Ancak mahsup edilebilecek tutar, Türkiye’de bu gelir için hesaplanan vergi ile sınırlıdır. - Muafiyet Yöntemi
Bazı gelir türleri, doğrudan Türkiye’de vergiden muaf tutulur. Özellikle gayrimenkul gelirleri veya diplomatik kazançlar bu kapsama girebilir.
Bu uygulamalar, yatırımcıların çifte vergi yükünden korunmasına yardımcı olurken, Türkiye’de vergi ortamını da uluslararası sermaye açısından cazip hale getirir.
2025’te Türkiye’deki Güncel Gelişmeler
- MAP (Karşılıklı Anlaşma Prosedürü): Türkiye, çifte vergilendirme anlaşmazlıklarını çözmek için MAP mekanizmasını daha aktif hale getirmiştir. OECD ile uyumlu şekilde yapılandırılan bu sistem, özellikle çok uluslu şirketlerin vergi ihtilaflarını diplomatik yollarla çözmesine olanak tanır.
- Yeni Anlaşmalar: 2025 yılı itibarıyla El Salvador ile çifte vergilendirme anlaşması müzakereleri başlamış, Afrika ve Latin Amerika ülkeleriyle de yeni görüşmeler gündeme gelmiştir.
- Belgelendirme Süreci: Yurt dışında ödenen vergilerin Türkiye’de mahsubu için, ilgili ülke vergi idaresinden alınacak onaylı belgelerin ibrazı zorunludur. Vergi daireleri, usulsüzlükleri önlemek adına belge kontrol süreçlerini sıkılaştırmıştır.
- Dijitalleşme ve Uyumluluk: Türkiye Gelir İdaresi, dijital platform gelirleri gibi sınır ötesi gelirlerin tespiti ve vergilendirilmesinde daha etkili kontrol mekanizmaları geliştirmeye başlamıştır.
Çifte Vergilendirme Kimleri Etkiler?
- Yurtdışında iş yapan Türk girişimciler
- Türkiye’de gelir elde eden yabancı yatırımcılar
- Uluslararası iştirak geliri olan çok uluslu şirketler
- Yurtdışında hissesi bulunan veya temettü alan bireyler
Bu mükellef grupları, çifte vergilendirme indirimi mekanizması sayesinde vergi avantajı sağlayarak net gelirlerini koruma imkânına sahip olurlar.
Çifte vergilendirme indirimi ve anlaşmalar konusunda detaylı bilgi ve profesyonel danışmanlık için ÖzbekCPA ile iletişime geçebilirsiniz.
