Türk İş Kanunu: İşverenler ve Çalışanlar için Temel Düzenlemeler
Türk İş Kanunu’nun temel hükümlerini anlamak, hem işverenler hem de çalışanlar için adil ve yasalara uygun bir çalışma ortamı sağlamak için çok önemlidir. Bu kapsamlı rehber, Türkiye’deki iş sözleşmeleri, çalışma saatleri, kıdem tazminatı, fesih prosedürleri ve sosyal güvenlik yükümlülüklerinin önemli yönlerini kapsamaktadır.
Türkiye’de İş Sözleşmeleri
İş sözleşmeleri belirli veya belirsiz süreli olabilmekte ve her bir sözleşme türü Türk İş Hukukunda belirli amaçlara hizmet etmektedir.
Türkiye’de İş Sözleşmesi Türleri
- Belirsiz Süreli Sözleşme (Belirsiz Süreli Sözleşme): Sürekli istihdam için kullanılır.
- Belirli Süreli Sözleşme (Belirli Süreli Sözleşme): Belirli projeler veya geçici roller için kullanılır.
- Yarı Zamanlı Sözleşme (Kısmi Süreli Sözleşme): Tam zamanlı çalışanlardan daha az saat çalışan işçiler için.
- Çağrı Üzerine ÇalışmaSözleşmesi: Çalışanlar sadece ihtiyaç duyulduğunda çalışır.
Süre bir yılı aşıyorsa yazılı bir iş sözleşmesi zorunludur. Sözlü ise, iki ay içinde yazılı bir açıklama yapılmalıdır.
Türkiye’de Çalışma Saatleri ve Fazla Mesai Kuralları
Türkiye’de azami yasal çalışma süresi haftada 45 saattir ve genellikle altı güne yayılır.
Fazla Mesai Kuralları:
- Haftada 45 saati aşan her türlü çalışma fazla mesai olarak nitelendirilir.
- Fazla mesai ücreti, normal saat ücretinin en az 1,5 katıdır.
- Fazla mesai saatleri yıllık 270 saati geçemez.
Çalışanlar, altı ay içinde kullanıldığı sürece fazla mesai ücreti yerine telafi iznini tercih edebilirler.
İş Akdinin Feshi
Türkiye’deki fesih prosedürleri, çalışanları haksız işten çıkarmalara karşı korumayı amaçlamaktadır. İhbar süreleri ve kıdem tazminatına hak kazanma, hizmet süresine ve sözleşme türüne bağlıdır.
İhbar Süreleri:
- 6 aydan az hizmet süresi: 2 hafta
- 6 ila 18 aylık hizmet: 4 hafta
- 18 ila 36 aylık hizmet: 6 hafta
- 3 yıldan fazla hizmet süresi: 8 hafta
Türkiye’de Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı, kusuru olmaksızın iş akdi feshedilen çalışanlar için hizmet sürelerine bağlı olarak temel bir haktır.
Kıdem Tazminatı Hesaplaması:
Kıdem tazminatı, her hizmet yılı için 30 günlük brüt maaş olarak hesaplanır.
Ücretli İzin Hakları
Türkiye’de çalışanlar hizmet sürelerine bağlı olarak yıllık ücretli izin hakkına sahiptir. İzin süreleri aşağıdaki gibidir:
- 1 ila 5 yıl arasında hizmeti olan çalışanlar için 14 gün
- 5 ila 15 yıl hizmet süresi olan çalışanlar için 20 gün
- 15 yıldan fazla hizmeti olan çalışanlar için 26 gün
Resmi tatiller ve haftalık dinlenme günleri yıllık izin hesaplamasına dahil edilmez.
Sosyal Güvenlik Katkı Payları
Türkiye’de hem işverenler hem de çalışanlar, sağlık sigortası, işsizlik sigortası ve emeklilik fonlarını kapsayan sosyal güvenlik primleri ödemek zorundadır.
Katkı Oranları:
- İşveren katkısı: Çalışanın brüt maaşının %20,5 ila %25,5’i
- Çalışan katkısı: Brüt maaşın %14’ü
Türk İş Kanunu Kapsamında Çalışanların Korunması
Türk İş Kanunu, çalışanların haklarını korumak için çeşitli hükümler sunmaktadır:
- Ayrımcılık Yapmama: İşverenler cinsiyet, ırk, din veya siyasi inançlara dayalı ayrımcılık yapamaz.
- Eşit Ücret: Eşit işe eşit ücret ödenmesi zorunludur.
- Haksız İşten Çıkarılmaya Karşı Koruma: 30 veya daha fazla çalışanı ve en az 6 aylık hizmeti olan çalışanlar haksız işten çıkarmaya karşı korunmaktadır.
Daha fazla ayrıntı için, yasanın tamamını görüntülemek üzere buraya tıklayın.
