İştirak kazançları istisnası, Türkiye’de kurumlar vergisi sisteminde mükerrer vergilemeyi önlemek amacıyla getirilen en temel düzenlemelerden biridir.
Bu istisna, bir kurumun başka bir kuruma ortak olarak elde ettiği kâr paylarının, kazancın ilk aşamada zaten vergilendirilmiş olması nedeniyle ikinci kez kurumlar vergisine tabi tutulmamasını sağlar.
Başka bir ifadeyle, Türkiye’de tam mükellef bir kurumun, yine tam mükellef başka bir Türk kurumun sermayesine katılması yoluyla elde ettiği kâr payı, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-a maddesi uyarınca kurum kazancından indirilebilir ve vergiden istisna edilir.
Bu düzenleme, Türkiye’de grup şirketleri ve bağlı ortaklık yapılarında oldukça sık kullanılan bir vergi avantajıdır.
Türkiye’de İştirak Kazançları İstisnası Şartları
İştirak kazancının istisna kapsamında değerlendirilebilmesi için bazı temel koşulların Türkiye mevzuatına göre sağlanması gerekir:
- Kazanç Kaynağı:
Elde edilen kazanç, Türkiye’de tam mükellefiyete tabi bir kurumun sermayesine katılım yoluyla elde edilmiş olmalıdır. - İştirak Türleri:
Türkiye’de tam mükellef kurumların sermayesine katılmaktan doğan kazançlar, kurucu senetleri ve intifa senetlerinden elde edilen kâr payları ile girişim sermayesi yatırım fonu veya ortaklık paylarından elde edilen gelirler bu istisna kapsamına girer. - İştirak Edilen Kurum:
İştirak edilen kurumun Türkiye’de tam mükellef kurum olması şarttır. Kanuni veya iş merkezi Türkiye dışında bulunan (dar mükellef) kurumlara iştirak edilmesinden doğan kâr payları istisna kapsamında değildir. - Oran veya Süre Şartı:
Türkiye’de iştirak oranı veya elde tutma süresi bakımından herhangi bir sınırlama bulunmaz. Kurum, pay oranı ne olursa olsun ve hisseyi ne kadar süreyle elinde tutarsa tutsun, istisnadan yararlanabilir.
Türkiye’de Uygulama ve Yorum
Bu istisnanın temel amacı, Türkiye’de aynı kazanç üzerinden iki kez kurumlar vergisi alınmasını önlemektir.
Bir şirketin kârı zaten kendi bünyesinde kurumlar vergisine tabi tutulduğundan, bu kazanç diğer iştiraklere aktarıldığında yeniden vergilendirilmez.
İştirak kazançları istisnası yalnızca tam mükellef kurumların sermayelerine katılma yoluyla elde edilen kâr payları için geçerlidir.
Dar mükellef kurumlar (örneğin merkezi Almanya’da veya Birleşik Arap Emirlikleri’nde bulunan şirketler) tarafından dağıtılan kâr payları Türkiye’de bu istisna kapsamında değerlendirilmez.
Kurucu veya intifa senetlerinden elde edilen kâr payları da, kazancın ilk aşamada kurum bünyesinde vergilendirilmiş olması nedeniyle Türkiye’de istisna olarak kabul edilir.
Ayrıca, yönetim kurulu üyelerine ödenen kâr payları da belirli durumlarda iştirak kazancı olarak değerlendirilebilir.
Kazancı dağıtan kurumun istisna kazanç elde etmiş olması veya düşük oranlı vergiye tabi tutulmuş olması istisnayı etkilemez; esas olan, kazancın ilk kurum bünyesinde Türkiye’de vergiye tabi tutulmuş olmasıdır.
Uygulama
Türkiye’de faaliyet gösteren bir anonim şirket, yine Türkiye’de tam mükellef başka bir şirkette hisse sahibidir ve bu şirketteki payı üzerinden 2.000.000 TL kâr payı elde etmiştir.
Bu kazanç, dağıtan kurum tarafından zaten kurumlar vergisine tabi tutulduğu için, pay sahibi şirket bu tutarı kendi kurum kazancına dahil eder ancak kurumlar vergisinden istisna eder.
Buna karşılık, yurt dışında yerleşik (dar mükellef) bir kurumdan elde edilen kâr payı Türkiye’de iştirak kazançları istisnası kapsamında değildir ve genel esaslara göre vergilendirilir.
Mevzuat Dayanağı
İştirak kazançları istisnası, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında düzenlenmiştir.
Sonraki yıllarda yapılan değişikliklerle, Türkiye’de girişim sermayesi yatırım fonu ve girişim sermayesi yatırım ortaklıklarından elde edilen kazançlar da bu istisna kapsamına alınmıştır.
Bu düzenleme, Türkiye’de faaliyet gösteren kurumların iştirak gelirlerini vergisel açıdan koruyan, sermaye piyasalarını güçlendiren ve grup şirketlerinin iç kaynak yaratımını destekleyen önemli bir vergi avantajıdır.
Türkiye’de kurumlar vergisi istisnaları ve vergi teşvikleri hakkında profesyonel danışmanlık almak için ÖzbekCPA uzman ekibine ulaşın.
