Türkiye’de Damga Vergisine Genel Bakış
Türkiye’de damga vergisi, sözleşmeler, maaş bordroları ve mali tablolar dahil olmak üzere çok çeşitli belgelere uygulanan işlem bazlı bir vergidir. Uygulanabilir oranlar, belge türüne ve ilgili parasal değere bağlı olarak %0,189 ile %0,948 arasında değişmektedir. Maaş ödemeleri için, brüt tutar üzerinden %0,759 damga vergisi uygulanır. Basılı mali tablolar gibi bazı belgeler, yüzdeye dayalı oranlar yerine sabit damga vergisi tutarlarına tabidir.
Damga Vergisinin Yasal Dayanağı
Türkiye’de Damga Vergisi‘nin yasal dayanağı, 488 sayılı Kanun ile belirlenmiştir.
- Kanunun 1. maddesi, damga vergisi yükümlülüğünün doğduğu koşulları tanımlamaktadır.
- Ek (1), vergiye tabi belge türlerini ve bunların ilgili oranlarını veya sabit değerlerini listelemektedir.
- Ek (2), damga vergisinden muaf olan belgeleri özetlemektedir.
Kanunda geçen “evrak” terimi, delil olarak veya hukuki bir durumu tespit etmek için kullanılan yazılı ve imzalanmış belgeleri ifade eder. Buna elektronik olarak üretilen veya dijital olarak imzalanmış belgeler de dahildir.
Bir Belgenin Geçerli Olabilmesi İçin Damgalanması Gerekir mi?
Hayır, bir sözleşme veya belgenin hukuki olarak geçerli olması için damga vergisi ödenmesi gerekmez. Ancak, belge resmi makamlara sunulacaksa veya yasal işlemlerde kullanılacaksa, damga vergisi önceden ödenmelidir.
Türkiye’de damga vergisini kim öder?
Madde 3‘e göre, belgeyi imzalayan taraflar damga vergisini ödemekle yükümlüdür.
- Bu sorumluluk sözleşmede karşılıklı olarak kararlaştırılabilir.
- Kamu işlemlerinde, sorumluluk bireye (kamu kurumuna değil) aittir.
- Türkiye’de kullanılan yurt dışında düzenlenmiş belgeler için, sorumluluk bunları sunan veya bunlardan yararlanan tarafa aittir.
Damga Vergisi Ödeme Yöntemleri
Damga Vergisi Kanunu’nun 15. ve 22. maddelerinde belirtildiği üzere
- Ödemeler makbuz, kesinti veya baskılı pullar ile yapılabilir.
- Vergi mükellefleri, damga vergisi toplamlarını ertesi ayın 26’sına kadar aylık olarak beyan etmelidir.
- Diğer durumlarda, ödeme belge tarihinden itibaren 15 gün içinde yapılmalıdır.
Anonim şirketler (A.Ş.) damga vergisi defteri tutmakla yükümlüdür.
Çerçeve Anlaşmalar Üzerindeki Damga Vergisi
Para tutarı içermeyen çerçeve anlaşmalar genellikle damga vergisine tabi değildir.
Ancak, bu anlaşmalar kapsamında belirli tutarlar içeren sonraki belgeler vergilendirilebilir.
Damga Vergisinin Coğrafi Kapsamı
Yurtdışında imzalanan belgeler, yalnızca aşağıdaki durumlarda vergilendirilebilir:
- Türk kurumlarına sunulması veya
- Türkiye’deki ticari/yasal süreçlerde kullanılması.
Türkiye’deki yabancı konsolosluklar veya büyükelçilikler‘de imzalanan belgeler de yasanın kapsamına girer.
Türkiye’de Damga Vergisi Nasıl Hesaplanır
Damga vergisi hesaplaması 5, 6, 7 ve 14. maddelere göre yapılır:
- Madde 5: Orantılı vergilerde, sadece bir kopya vergilendirilir; sabit vergiler her kopya için geçerlidir.
- Madde 6: Tek bir belgede yer alan birbiriyle ilgisiz sözleşmeler ayrı ayrı vergilendirilir; birbiriyle bağlantılı sözleşmeler ise en yüksek tutar üzerinden vergilendirilir.
- Madde 7: Sabit tutarlı belgeler hariç, birden fazla imza verginin artmasına neden olmaz.
- Madde 14: Sözleşme bedeli artarsa veya süresi uzatılırsa, ek tutar veya süre de vergilendirilir.
Türkiye’de Damga Vergisi Denetimleri
Denetimler aşağıdakiler tarafından başlatılabilir:
- Anonim şikayetler,
- Sektöre özgü soruşturmalar,
- Risk analizi,
- Veya rastgele seçim.
- Yetkililer, belirli bir tetikleyici olmasa bile damga vergisi denetimi başlatabilir.
Zaman Aşımı
Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 14. maddesi uyarınca:
Vergi, yükümlülük yılını takip eden yılın başından itibaren beş yıl içinde tespit edilip bildirilmezse, zamanaşımına uğrar.
Uygunsuzluk Cezaları
- Madde 344 (TPL): Vergi kaybı cezası ödenmemiş vergiye eşittir. Denetimden önce beyan edilmesi halinde %50 indirim uygulanır.
- Madde 355 (TPL): Özel usulsüzlük cezası:
- %10 orantılı vergi için
- %50 sabit vergi için
- Madde 336 (TPL): Her ikisi de geçerli ise, sadece daha yüksek ceza uygulanır.
- Madde 371 (TPL): “Pişmanlık” hükümleri kapsamında ceza uygulanmaksızın gönüllü bildirim yapılmasına izin verir.
Ödenmemiş Damga Vergisi Sorumluluğu
Damga Vergisi Kanunu’nun 24. maddesi uyarınca:
- İşlemin tarafı vergiden birincil olarak sorumludur.
- Ancak, belgeyi bir kuruma sunanlar da vergi mükellefine karşı rekurş hakkına sahip olarak ikincil olarak sorumlu hale gelirler.
Türkiye’de Damga Vergisini anlamak ve buna uymak, özellikle sözleşmeler, maaş bordroları ve ticari anlaşmalar için iş yapmanın önemli bir parçasıdır. Uygun sınıflandırma, zamanında ödeme ve kayıt tutma, uyum için çok önemlidir. Riskleri ve cezaları önlemek için, Türk damga vergisi kanununa aşina olan profesyonel vergi danışmanları veya hukuk uzmanları’ndan rehberlik almanız şiddetle tavsiye edilir. Türkiye’de damga vergisi uyumu konusunda profesyonel rehberlik için, bizimle iletişime geçin bugün ve uzmanlarımızın size yardımcı olmasına izin verin.
