GERİ KAZANIM KATILMA PAYI (GEKAP)
Çevrenin korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik düzenlemelerin yer aldığı Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 10.12.2018 tarih ve 30621 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 29/11/2018 kabul tarih ve 7153 sayılı Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 2872 sayılı kanuna eklenen EK Madde 11 ile Geri kazanım katılım payı (GEKAP) olarak mevzuat sistemimize girmiştir.
Kamuoyunda Poşet vergisi olarak bilinen düzenleme ile yurt içinde piyasaya arz edilen poşetler için satış noktalarından Çevre Kanunu Ek-1 listede yer alan tutar karşılığında birim başına Geri Kazanım Katılma Payı tahsil edilmeye başlanmıştır.
Başta sadece plastik poşetler için uygulanan Geri Kazanım Katkı Payı (GEKAP) 31.12.2019 tarih ve 30995 (mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Geri Kazanım Katılma Payına İlişkin Yönetmelik” ile Çevre Kanunu EK-1 Listede yer alan Ürünlerin hepsi 01/01/2020 tarihinden itibaren kapsama alınmıştır.
Yukarıdaki hususlara ilişkin usul ve esaslar (I) sayılı listede yer alan ürünlerin ana başlıkları aşağıda sıralanmıştır.
- Ambalajlar için Geri Kazanım Katılım Payı
- Bitkisel Yağlar için Geri Kazanım Katılım Payı
- Elektrikli ve Elektronik Eşyalar için Geri Kazanım Katılım Payı
- İlaçlar için Geri Kazanım Katılım Payı
- Lastikler için Geri Kazanım Katılım Payı
- Pil ve Akümülatörler için Geri Kazanım Katılım Payı
- Madeni Yağlar için Geri Kazanım Katılım Payı
Yapılan bu düzenlemeyle; Çevre Kanunu EK-1 Listede yer alan ürünleri “Piyasaya arz edenler (Piyasaya Sürenler)” ile “ithal edenler (ithalatcılar)” Geri Kazanım Katılım Payı Beyan ve ödeme yükümlüsü olarak belirlenmiş ve yönetmelik kapsamında yer alan ürünlerden sadece yurt içinde piyasaya arz edilenlere Geri Kazanım Katılım Payı uygulanmaya başlanmıştır.
2872 sayılı Çevre Kanunun Ek-11 inci maddesinin Hazine Bakanlığına vermiş olduğu yetkiye dayanılarak Geri Kazanım Payı Beyannamesinin elektronik ortamda beyan edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Çevre Kanunu Ek-1 Listede yer alan ürünleri piyasaya arz edenler ve ithal edenler Geri Kazanım Katılma Payı ( GEKAP) düzenlemesi kapsamında, diğer ürünlere ilişkin GEKAP Bildirimlerini, GEKAP Beyanname alanında yer alan ayrıntıları dikkate alarak ve yine beyannamede yer alan tutarlar/birim miktar bazında ağırlıklarına veya adetlerine göre belirlenecek tutarda “Geri Kazanım Katılım Payı” hesaplanacak ve beyan edilecektir.
Beyanname verme süreleri 2020 yılı için yapılan son düzenlemeyle 3 aylık süreler yeniden belirlenmiş olup, GELİR VE KURUMLAR Vergisi mükellefi olsun veya olmasın tüm satış noktaları ile piyasaya sürenler/ithalatçılar (Poşet satışları dâhil) 2020 yılına ait GEKAP beyannamelerini elektronik ortamda yılda iki defa vereceklerdir.
2020 yılı birinci dönem (1.2.3.4.5.6. Aylar) ait beyanname 31.07.2020 tarihine kadar (31.07.2020 tarihinin resmi tatil gününe denk gelmesi nedeniyle 04.08.2020 gününe kadar) verilecektir.
2020 yılı ikinci dönem (7.8.9.10.11.12. aylar) ait beyanname 31.01.2021 tarihine kadar verilecektir.
2021 ve takip eden yıllar da GEKAP beyannamesi 3 aylık dönemlerde verilecektir.
| DÖNEMİ | BEYANNAME VERME VE ÖDEME SON GÜNÜ |
| Birinci dönem: Ocak-Şubat-Mart | 30/NİSAN |
| İkinci dönem: Nisan-Mayıs-Haziran | 31/TEMMUZ |
| Üçüncü dönem: Temmuz-Ağustos-Eylül | 31/EKİM |
| Dördüncü dönem: Ekim-Kasım-Aralık | 31/OCAK |
Geri Kazanım Katılım Beyannamesi ile birlikte GEKAP beyannamesi verme süreleri yanında, GEKAP Beyannamesinin verileceği Vergi daireleri, GEKAP Beyannamesinin elektronik ortamda düzenlenmesi ve gönderilmesi, GEKAP Beyannamesi tahakkuku, tahsili ve uygulanacak müeyyidelerle birlikte; 05.02.2020 tarih ve 31030 Sayılı resmi gazetede yayınlanan Geri Kazanım Katılım Payı Genel Tebliği’nde değişiklik yapılmasına dair tebliğ ile birlikte Geri Kazanım Katılım Payı Genel Tebliği’ne eklenen 12A maddesinde mahsuplaşma işlemine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Diğer Hususlar;
– GEKAP Beyannemesi için VUK’nun cezai hükümleri uygulanmaz. GEKAP’na ilişkin yönetmelikte yer alan düzenlemelere aykırı hareket edenler hakkında 2872 saılı çevre kanununda öngürülen müeyyideler uygulanacaktır.
– GEKAP Beyannamesi Damga Vergisine tabi değildir.
– Hesaplanan Geri Kazanım Katılım Payı, Gider Olarak Kayıtlara Alınır.
– Sadece yurt içinde piyasaya arz edilenlere geri kazanım katılım payı uygulanır.
– Plastik poşetler için satış noktalarından, diğer ürünler için ise piyasaya süren/ithalatçı gerçek veya tüzel kişilerden geri kazanım katılım payı alınır.
– Ürünlerin tedarik amaçlı üretilmesi halinde üreticilere bu ürünler için geri kazanım katılım payı yükümlülüğü oluşmaz. Tedarikçilerden temin edilen ürünlere kendi adını, ticarî markasını veya ayırt edici işaretini koymak ve kendini üretici/piyasaya süren olarak tanıtmak sureti ile piyasaya arz eden gerçek veya tüzel kişilerden geri kazanım katılım payı alınır.
– Ürünlerden serbest dolaşıma sokulmak sureti ile millileştirilen ürünler ithalatçı gerçek veya tüzel kişiler tarafından yurt içinde piyasaya arz edilmiş sayılır ve ithalatçılardan geri kazanım katılım payı alınır.
– Tasfiye halindeki ürün ve eşyalardan yalnızca asli amacına uygun olarak kullanılmak üzere satış işlemi gerçekleştirilenler için geri kazanım katılım payı alınır.
– Piyasaya arz edilecek araçlar ile elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminde orijinal eşya/parça olarak kullanılan ve Kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünler için araç ile elektrikli ve elektronik eşyayı piyasaya sürenler tarafından beyan yapılır ancak bu ürünlerden geri kazanım katılım payı tahsil edilmez.
– Geri Kazanım Katılım Payına tabi olan ürünlerden ambalajlı olarak piyasaya sürülenlerin birincil (satış) ambalajları için beyan yapılır ancak bu ambalajlar için geri kazanım katılım payı tahsil edilmez. Bu ürünlerin birincil ambalajları haricindeki diğer ambalajları için geri kazanım katılım payı tahsil edilir.
– Ürünlerden bitkisel yağ ve madeni yağların Kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerin üretiminde hammadde olarak kullanılması durumunda hammadde olarak tedarik edilen bu ürünlerin ithalatçıları/üreticileri tarafından beyan yapılır, ancak hammadde olarak kullanılan bu ürünlerden geri kazanım katılım payı tahsil edilmez.
Ekli 1 Sayılı liste:
(1) SAYILI LİSTE
GERİ KAZANIM KATILIM PAYI TUTARI(2020)
| Ürün Cinsi | Tutar |
| Plastik poşet [1](Plastik alışveriş torbaları) | 18 kr./adet |
| Lastik[2] (Binek araç) | 2 TL/adet |
| Lastik (Otobüs, kamyon, kamyonet, yükleyici ve kazıcı lastikleri ve diğerleri ) | 4 TL/adet |
| Lastik (İş makinası lastikleri) | 10 TL/adet |
| Dolgu lastikler | 5 TL/adet |
| Akümülatör[3] (Kurşun asitli olanlar) | 20 kr./kg |
| Akümülatör (Nikel kadmiyumlu olanlar) | 50 kr./ kg |
| Akümülatör (Diğerleri) | 5 kr./kg |
| Çinko karbon piller[4] | 2 TL/kg |
| Alkali silindirik piller | 2 TL/kg |
| Alkali düğme piller | 3 TL/kg |
| Düğme piller çinko-hava ve gümüş oksitli | 10 TL/kg |
| Lityum düğme piller | 10 TL/kg |
| Lityum silindirik şarjlı ve primer pil çeşitleri (Araç bataryaları hariç) | 5 TL/kg |
| Otomotiv pilleri (Kurşun içerenler hariç) | 15 TL/kg |
| Lityum içeren araç bataryaları | 15 TL/kg |
| Diğer şarjlı piller | 5 TL/kg |
| Ürün Cinsi | Kg Başına Alınacak Tutar (kr.) | Adet Başına Alınacak Tutar (kr.) |
| PLASTİK AMBALAJ[5] | ||
| İçecek[6] Ambalajları [7](Adet) | ||
| 0,33 litreye kadar | 1 | |
| 0,3301-0,75 litre arası | 2 | |
| 0,7501-1,5 litre arası | 3 | |
| 1,501 litre üzeri | 4 | |
| Diğerleri (Poşet Hariç) (kg) | 40 | |
| METAL AMBALAJ | ||
| İçecek Ambalajları (Adet) | 3 | |
| Diğerleri (kg) | 50 | |
| KOMPOZİT AMBALAJ | ||||||
| Kâğıt-Karton Ağırlıklı Kompozit İçecek Ambalajları (Adet) | ||||||
| 0,25 litreye kadar | 1 | |||||
| 0,2501-0,5 litre arası | 2 | |||||
| 0,501 litre üzeri | 4 | |||||
| Diğerleri (kg) | 50 | |||||
| KÂĞIT KARTON AMBALAJ (kg) | 20 | |||||
| CAM AMBALAJ | ||||||
| İçecek Ambalajları (Adet) | ||||||
| 0,25 litreye kadar | 1 | |||||
| 0,2501-0,5 litre arası | 2 | |||||
| 0,501-1 litre arası | 3 | |||||
| 1,01-5 litre arası | 5 | |||||
| 5,01 litre üzeri | 10 | |||||
| Diğerleri (kg) | 20 | |||||
| AHŞAP AMBALAJ | ||||||
| AHŞAP AMBALAJ (Adet) | 10 | |||||
[1] Plastik poşet: Plastikten yapılmış, satış noktalarından tüketicilere/kullanıcılara mal veya ürünleri taşıma amacıyla temin edilen saplı veya sapsız poşetleri ifade eder.
[2] Lastik: Yolcu ve yük nakil araçları ile iş makinaları dâhil olmak üzere tüm araçların altında bazı bağlayıcı ve güçlendirici bileşenlerle, kauçuktan üretilen, kullanılan takviye malzemesine göre sınıflandırılan, kaplama yapılarak yeniden piyasaya sürülenler ile dolgu lastikler de dâhil olmak üzere değişik tip ve ebattaki ürünleri ifade eder.
[3] Akümülatör: Endüstride ve araçlarda otomatik marş, aydınlatma veya ateşleme gücü için kullanılan elektrik enerjisi üreten kaynakları ifade eder.
[4] Pil: Kimyasal reaksiyon sonucu oluşan kimyasal enerjiden elektrik enerjisi üreten kaynakları ifade eder.
[5] Ambalaj: Hammaddeden işlenmiş ürüne kadar, herhangi bir eşya veya malzemenin üreticiden kullanıcıya veya tüketiciye ulaştırılması aşamasında, taşınması, korunması, saklanması ve satışa sunulması için kullanılan ve bileşenleri dâhil tüm malzemeleri ifade eder.
[6] İçecek: İçme sütü, çeşnili ve aromalı/aromalandırılmış içme sütleri, bebek ve devam sütleri hariç olmak üzere içilebilir özellikte olan ve içecek olarak tüketime sunulan tüm ürünleri ifade eder.
[7] İçecek ambalajı: İçeceklerin nihai kullanıcı veya tüketicilere ulaştırılmasında en küçük satış birimi oluşturmaya uygun olarak yapılan, içecekle doğrudan veya kısmen temas halinde olan, orijinal parçaları dahil ambalajları ifade eder.
GEKAP UYGULAMALARI
- Bitkisel Yağlar İçin Geri Kazanım Katılım Payı Uygulamaları
Bitkisel kökenli ve kullanım amacına uygun olarak piyasaya arz edilen yağlar olarak tanımlanan ürünler hakkında GEKAP kapsamındaki uygulamalar ele alınacaktır.
Çevre Kanunu Ek-1 sayılı listesinde yer alan bitkisel yağların, kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerin üretiminde hammadde olarak kullanılması durumunda;
(* Hammadde olarak tedarik edilen bu ürünlerin ithalatcıları/üreticileri tarafından, Kanunun Ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerden bitkisel yağ ve madeni yağların Kanunun Ek-1 Listesinde yer alan ürünlerin üretiminde kullanılması durumunda, hammadde olarak tedarik edilen bu ürünlerin ithalatcıları/üreticileri tarafından beyan yapılır, ancak hammadde olarak kullanılan bu ürünlerden) geri kazanım payı tahsil edilmez.
Ürünlerin Tutar Hesaplamaları
Geri Kazanım Katılım Payı (GEKAP) uygulamasına tabi bitkisel yağların ağırlığının hesaplamasında; ambalaj vb. ağırlıklar ( bitkisel yağın içinde olduğu şişe, teneke, kapak vb.) ürün ağırlığına dahil edilmez.
Ekli 1 Sayılı liste:
(1) SAYILI LİSTE
GERİ KAZANIM KATILIM PAYI TUTARI(2020)
| Ürün Cinsi | Kg Başına Alınacak Tutar (kr.) | Adet Başına Alınacak Tutar (kr.) |
| Bitkisel Yağ | 10 kr/kg | ——— |